اگرچه که عایق الاستومری در دهه ۵۰ میلادی اختراع و تولید شده اما هنوز هم برای برخی از مشتریان ابهاماتی در زمینه ویژگی‌ها، عملکرد و مزایای این عایق وجود دارد. این عایق یکی از بهترین انتخاب‌ها برای لوله‌ها و تجهیزات مختلف است که پترو ایلیا در این مقاله به بررسی کامل آن می‌پردازد.
اساساً عایق الاستومری یک لاستیک مصنوعی است که می‌تواند دارای ساختار سلول بسته و یا سلول باز باشد و به شکل رولی و لوله ای تولید می‌شود. لبه خارجی عایق دارای سطحی صاف است که به عنوان حائل بخار عمل می‌کند. به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری عایق الاستومری در مقایسه با عایق‌های سخت مانند شیشه سلولی، پلی ایزو و فوم فنولیک کمتر نسبت به تَرَک، شکستگی و از بین رفتن متریال حساس است. همچنین این محصول فاقد فیبر است و ترکیبات آلی فرار آن (VOC) کم است.
این مشکل می‌تواند بسیار هزینه‌بر باشد زیرا زمانیکه آب، بخار آب یا رطوبت به عایق نفوذ می‌کند باعث از بین رفتن سیستم‌های مکانیکی گران قیمت خواهد شد.
اگر سیستم عایق‌کاری به خوبی طراحی، انتخاب و نصب شود به خوبی می‌تواند هدر رفتن یا افزایش گرما و چگالش را مدیریت کرده و طول عمر سیستم مکانیکی را افزایش دهد. عایق الاستومری سلول بسته بر خلاف نوع سلول باز هنگامیکه در تماس با رطوبت قرار می‌گیرد بازده حرارتی خود را از دست نداده و باعث رشد قارچ و کپک نمی‌شود.
یکی از مهمترین نکات در هنگام انتخاب عایق، طراحی و نصب آن در نظر گرفتن ضخامت آن است. عواملی مانند دمای خط لوله آب یا گاز، نوع لوله، سایز آن، دمای محیط، رطوبت نسبی و اینکه آیا دارای محافظ جکت خارجی هست یا نه، در انتخاب ضخامت عایق موثرند.
• عایق لوله‌های سیستم‌های برودتی • عایق لوله‌های سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) • عایق لوله VRF (جریان سردکن متغیر) • عایق تجهیزات و لوله‌های آب سرد • عایق لوله‌های کرایوژنیک (تا ۲۷۹- درجه فارنهایت) • عایق لوله‌های آب سرد و گرم خانگی • آستر داکت (فاقد فیبر) • رپینگ داکت • عایق صوتی برای لوله‌ها و داکت‌ها (کاهش فرکانس صدا) • مقاومت در برابر اشعه UV
در صورتیکه عایق بدون هیچ روکشی در معرض اشعه UV قرار داشته باشد به مرور زمان تخریب می‌شود به همین دلیل تولید کننده باید روکشی مخصوص محافظت در برابر اشعه UV برای آن در نظر بگیرد.
نقش عایق الاستومری در محافظت در برابر یخ زدگی
زمانیکه لوله‌ها در شرایط یخ زدگی قرار می‌گیرند، عایق لوله ای می‌تواند از آسیب به سیستم لوله‌کشی و تجهیزات و نهایتاً تعطیل شدن سیستم جلوگیری کند. عایق الاستومری با ضخامت ۱ اینچ می‌تواند واریانسی تا ۴۰ درجه فارنهایت ایجاد نماید. عایق می‌تواند انتقال حرارت (اتلاف گرما) را کاهش دهد اما محدودیت‌هایی نیز دارد.
عایق بسته به عواملی که در زیر ذکر می‌شود پیش از اینکه یخ زدن رخ دهد، محافظتی محدود را ایجاد می‌کند. عواملی که باید مد نظر قرار داد عبارتند از:
• وضعیت سیال: استاتیک و نرخ جریان • نوع سیال • دمای سیال • دمای محیط • سایز لوله • سایز اسمی لوله • نوع عایق • ضخامت عایق
از آنجایی که آب متداول‌ترین سیالی است که نگرانی برای یخ زدن آن وجود دارد، جداول استانداردی وجود دارند که زمان یخ زدن آب برای عایق‌های مختلف در آن‌ها تخمین زده شده است. جکت (Jacket) که معمولاً از جنس فلز، PVC و … است می‌تواند عایق را در برابر آسیب‌های خارجی حفظ کند.
تاثیر عایق کاری در کنترل لوله‌کشی‌های فرآیندی
کنترل فرآیند یکی از مراحل مهم در عایق‌کاری لوله‌کشی‌های فرآیندی است. عایق لوله ای دمای عملکرد سیستم و انرژی سیستم را حفظ کرده، چگالش را کنترل کرده، از ایجاد خوردگی در زیر عایق و خراب شدن تجهیزات گران قیمت لوله‌کشی جلوگیری می‌کند.
لوله‌کشی فرآیندی بخشی جدایی ناپذیر از زیرساخت‌ها است که سیالات مختلفی مانند مایعات، گازها، مواد شیمیایی، هوای فشرده، بخار، آب و ترکیبات مختلف را منتقل می‌کند. پروژه‌های صنعتی که نیازمند لوله‌کشی فرآیندی هستند عبارتند از: صنایع شیمیایی، پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنعت کاغذ، کشاورزی، فرآوری مواد غذایی، صنایع دارویی، تصفیه آب، صنایع خودرویی و هوایی.
انتخاب عایق و جکت محافظتی آن بر اساس ویژگی‌های سیستم اعم از دمای لوله‌کشی‌های فرآیندی، بازدهی حرارتی (k-value)، مقاومت در برابر رطوبت، جنس لوله‌ها و … صورت می‌گیرد. برخی عایق‌ها در دمای کاربری بالا و برخی در دمای کاربری پایین عملکرد بهتری دارند.
لوله‌کشی‌هایی که جنس آن‌ها از استنلس استیل آستنیتی است ممکن است دچار مشکلی به نام ” خوردگی تَرَک تنش خارجی ” (external stress crack corrosion) شوند که این در صورتی اتفاق می‌افتد که عایق حاوی هالوژن‌هایی مانند کلرید یا بروم باشد (که از آن‌ها برای مقاومت در برابر آتش استفاده می‌شود) و این امر باعث می‌شود که رطوبت بتواند راحت‌تر به سیستم عایق‌کاری نفوذ کرده و به سطح لوله زیر عایق برسد.
